Czerwienie matki pszczelej ma bardzo ważne znaczenie w czasie, kiedy rodzina musi nabrać siły tuż przed zimowlą lub wczesną wiosną. Czy można wpływać na te procesy i uzyskiwać zadowalające efekty? Prześledźcie stadia rozwojowe pszczoły, poznajcie sposoby rozróżniania czerwiu i dowiedzcie się, jak można pobudzać matkę pszczelą, by składała większą liczbę jajeczek.

Stadia rozwoju pszczoły miodnej

Każdy pszczelarz, także ten początkujący powinien znać wszystkie stadia rozwojowe pszczoły miodnej, żeby mógł zrozumieć zależności w czerwieniu matki pszczelej i pobudzać ją do pracy. Jajeczka są składane przez matkę pszczelą od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Wyróżnia się dwa rodzaje jajeczek: diploidalne, czyli zapłodnione oraz haploidalne, czyli niezapłodnione. Z jajeczek zapłodnionych rozwijają się pszczoły robotnice, a także w razie potrzeby królowe, a z niezapłodnionych trutnie.

Po upływie trzech dni z jajeczek rozwijają się larwy, powoli zaczyna się kształtować okrywa ciała oraz układy: nerwowy i pokarmowy. Pszczela larwa po wylęgu ma otwór gębowy, rośnie, spożywając pokarm. Przez pierwsze 3 dni jest karmiona mleczkiem pszczelim, wyjątek stanowi matka pszczela. Po upływie dwóch tygodni larwy przepoczwarzają się w matki pszczele, po 3 tygodniach w robotnice, najpóźniej, bo dopiero po upływie 4 tygodni – w trutnie.

Jajeczko, larwa pszczela, przedpoczwarka – te stadia rozwoju pszczoły są nazywane czerwiem. Od czego zależy, jak będą liczne? Głównie od gruczołów gardzielowych robotnic, które karmią je mleczkiem pszczelim. Inny czynnik, mniej ważny, to składanie przez pszczelą matkę jajeczek. Kolejnym stadium rozwoju po poczwarce jest dorosła postać owada, która nazywana jest imago. W każdym ulu warunki do życia w pełni sezonu ma 20 do 40 tys. robotnic, 300 do 3000 trutni oraz 1 matka pszczela.

Sposoby rozróżniania czerwiu

Na podstawie obserwacji czerwiu pszczelego można określić siłę rodziny, jej stan, liczebność i plenność matki. Warto znać podstawowe rodzaje czerwiu, żeby można było łatwiej kierować rozwojem pasieki i dowiedzieć się, kiedy warto pobudzić królową do większej aktywności.

• Jajeczka – białe ogonki znajdujące się w środku każdej komórki pszczelej. Larwy to czerw odkryty, osobniki są widoczne w niezasklepionych komórkach plastra.
• Poczwarki – inaczej czerw zakryty, powstaje, kiedy larwy są zamknięte wewnątrz komórki woskiem pszczelim.
• Czerw na wygryzieniu – komórki plastra zmieniają kolor na ciemniejszy, kiedy mają wygryzać się z plastrów.

Komórki trutowe można rozeznać ze względu na bardziej wybrzuszone wieczka komórek. Mateczniki, inaczej komórki, z których wylęgają się matki pszczele, są znacznie większe i mają wyraźnie wystający kapelusz, znajdują się w większości na niższych gniazdach albo na krawędzi plastrów.

W czasie przeglądu wiosennego, dokonując oglądu czerwiu, można wywnioskować, w jakim stanie jest matka pszczela i jej rodzina. Obecność czerwiu oznacza, że w ulu obecna jest królowa. Jeśli czerw jest zwarty, to oznacza, że matka pszczela cieszy się dobrą kondycją, kiedy jest rozstrzelony – przeciwnie, matka pszczela jest chora lub stara.

Przedwiośnie czasem początku czerwienia

Zastanawiasz się, kiedy pojawi się czerw? Zazwyczaj końcem lutego lub na początku marca robotnice zaczynają podawać matce pszczelej mleczko, które pobudza ją do czerwienia. Jednocześnie podnosi się też poziom temperatury w kłębie, co dodatkowo mobilizuje królową do zwiększenia aktywności. W tym czasie w ulu nie ma zbyt wielu robotnic, więc matka czerwi w mniejszych ilościach, z kilkudniowymi przerwami aż do momentu, kiedy wylęgną się pierwsze młode pszczoły, które będą również mogły stać się karmicielkami, a cały proces trwa kilka tygodni.

Pierwszy oblot odbywa się zazwyczaj na przedwiośniu. Po nim matka zaczyna składać więcej jajeczek bez robienia przerw. Stopniowo zwiększa się ich ilość wraz ze wzrostem temperatury i pojawianiem się kolejnych miododajnych roślin. Liczba składanych jajeczek jest uzależniona od ilości miodu i pierzgi w gnieździe. Im silniejsza jest rodzina pszczela, tym większa ilość czerwiu.

Mimo trwającego procesu czerwienia liczba pszczół nie ulega zwiększeniu, ponieważ dochodzi do ich wymiany. Około połowy kwietnia ul zajmuje połowa młodych osobników, a te zazwyczaj giną początkiem maja. Liczebność pszczół jest silnie uzależniona od pogody, pożytku oraz matki pszczelej, jej wieku czy możliwości czerwienia. W połowie czerwca dochodzi do szczytu aktywności królowej.

Jak można pobudzić matkę do czerwienia?

Matka pszczela mocniej czerwi, jeśli ma dostęp do nektaru i pierzgi. Jeśli nie ma go w wystarczającej ilości, robotnice zaczynają karmić larwy składnikami odżywczymi zawartymi w ich organizmie, co skraca ich życie. W czasie pierwszego wiosennego przeglądu trzeba ocenić zapasy i jeśli zachodzi potrzeba, uzupełnić pokarm dla pszczół. Gromadzenie pierzgi wiosną nie jest jednak trudne, wystarczy wstawić ramkę pszczelą z jasnobrązowym plastrem tuż za kratą odgrodową w miodni na pierwszym miejscu. Pierzgę należy pozyskać od rodziny, która jest wolna od nosemozy (w maju lub czerwcu). Można także przechować takie plastry. Aby tego dokonać, wystarczy w połowie lipca wstawić kratę odgrodową za ostatnim plastrem, a za nią kilka plastrów z pierzgą. Następnie trzeba umieścić podkarmiaczkę górną albo gniazdową za ostatnim plastrem z pierzgą i zamknąć wszystko matą. Owadom należy podać syropu dla pszczół, który zaleje pierzgę. Wiosną takie plastry można ustawić blisko czerwiu.

W maju, kiedy następuje intensywny rozwój rodziny, trzeba regularnie poszerzać gniazda i wstawiać nowe ramki pszczele z węzą pszczelą. Żeby pobudzić matkę do czerwienia, można także podkarmiać całe rodziny syropem. Ciasto dla pszczół z kolei może powodować intensywniejszy wychów czerwiu. Warto pamiętać, że podkarmianie pobudzające przerywa się wraz z pojawieniem się pożytku.

Matka pszczela powinna być także pobudzana do czerwienia przed zimowlą, żeby zagwarantować owadom jak najlepsze warunki do życia. Jeśli nie pobieramy miodu do sierpnia, trzeba podkarmiać królowa syropem cukrowym, który stworzy wrażenie pożytku, mobilizując ją w ten sposób do czerwienia. Wtedy należy podać większe ilości syropu, nawet 3-4 litry co kilka dni. Matka powinna czerwić najwyżej do początku września, żeby w październiku i w listopadzie nie było już czerwiu w ulu, w ten sposób ułatwiając walkę z warrozą.

Czerw w ocenie pszczelarza

Pobudzanie matki pszczelej jest bardzo ważne w każdej pasiece, zwłaszcza kiedy chcemy zebrać większą ilość miodu i zbudować silną rodzinę. Wszystkie działania, które podejmujemy, należy dopasować do warunków, by nie przynosiły owadom więcej szkód. Znajomość rodzaju czerwiu oraz jego faz rozwoju powinna pomóc ocenić intensywność rozwoju pasieki.

(Materiał zewnętrzny)