Słowiński Park Narodowy powołano na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 sierpnia 1966 roku, zaś za początek jego istnienia uznaje się datę 1 stycznia 1967 roku, kiedy wszedł w życie dekret. Park o powierzchni 18247 ha rozciąga się wzdłuż wybrzeża Bałtyku na odcinku kilkudziesięciu kilometrów.
W jego krajobrazie dominują plaże i wydmy, z których najwyższa Czołpinko wznosi się na wysokość 56,5 m i porośnięta jest lasem sosnowym. Do najwyższych należą również wydmy Stilo 45,7 m oraz Leśna Wydma 25,7 m. Ponadto elementem dominującym w tamtejszym krajobrazie są przybrzeżne jeziora Łebsko, Gardno, Dołgie Wielkie i Dołgie Małe. Jeziora te zwane też zatokowymi powstały poprzez odcięcie dawnych zatok morskich przez piaszczyste mierzeje Łebską i Gardneńską. Obszar ten poprzecinany jest licznymi rzekami i kanałami, a największe z rzek to Łeba i Łupawa. Wokół jezior rozciągają się rozległe bagna, torfowiska, wrzosowiska i łąki. W całkowitej powierzchni parku wody zajmują 53,9%, lasy 24,5%, plaże i nie zalesione wydmy 5,1%, bagna i torfowiska 7,7%, natomiast łąki, pastwiska i pola uprawne 8,1%.
Słowiński Park Narodowy leży w strefie klimatu bałtyckiego, który charakteryzuje się łagodną zimą, niezbyt gorącym latem oraz dużą wilgotnością powietrza przy stosunkowo niskim opadzie rocznym. Złagodzenie klimatu wynika z bliskiego sąsiedztwa morza. Woda morska nagrzewa się wolniej w porównaniu z lądem, dlatego też wiosna rozpoczyna się tam później, jesień natomiast wydłuża się i opóźnia zimę dzięki powolnemu oddawaniu ciepła przez wody nagrzane w okresie lata. Okres wegetacyjny trwa tam około 200 dni. Istotnym czynnikiem kształtującym tamtejszy klimat są wiatry, które w przeważającej ilości wieją z kierunków zachodnich. W ciepłych porach roku łagodzą one przebieg zjawisk pogodowych upodabniając klimat wybrzeża do klimatu atlantyckiego, z kolei duży udział wiatrów północno-zachodnich w okresie lata sprzyja powstawaniu i przemieszczaniu wydm. Wiatry, w szczególności sztormowe powodują ogromne straty w szacie roślinnej wydm, decydując tym samym o kierunku ich ruchu oraz przyspieszeniu, zahamowaniu lub nawet zmianie kierunku sukcesji roślinności. Łącka Góra (ok. 42 m. n. p. m.) 2.Wydma szara z warstwą próchniczą
Północna część Słowińskiego Parku Narodowego przylegająca bezpośrednio do Bałtyku stanowi Wybrzeże Słowińskie przeważnie z niskim brzegiem wydmowym. Występuje tam charakterystyczny układ stref ułożonych równolegle do brzegu morza. Wzdłuż linii brzegowej w bezpośrednim sąsiedztwie wody ciągnie się plaża, dalej przechodząca w pasmo białych wydm przednich porośniętych niekiedy przez wysokie trawy nadmorskie. W głębi lądu występuje pas wydm szarych, pokrytych luźną darnią niskich traw i innych roślin rozłogowych. Dzięki ich obecności na powierzchni piasku wykształca się cienka warstwa próchnicy dająca wydmom szare zabarwienie. Kolejną strefę stanowi nadmorski bór sosnowy początkowo o luźnym drzewostanie, z czasem jednak tworzy zwarty las.
Pod względem krajobrazowym i przyrodniczym najbardziej interesująca jest mierzeja Łebska. Występują tam największe i najwyższe na polskim wybrzeżu wydmy ruchome. Najwyższa z nich Łącka Góra osiąga wysokość 42 m n. p. m. Z niej na południe roztacza się widok na jezioro Łebsko z pasmem moren czołowych w tle, na północ na Bałtyk, a na wschodzie i zachodzie ciągną się bezkresne wydmy. Nazwa najwyższej wydmy ruchomej pochodzi od dawnej wsi Łączki, która w XVIII wieku zasypana została przez przesuwające się masy piasku. Przyczyną powstawania ruchomych wydm jest niszczenie zwartej pokrywy roślinnej. Wystarczy zaledwie wydeptanie ścieżki, aby w czasie sztormu wiatr uruchomił piaski nie związane systemem korzeniowym roślin. Z czasem powierzchnia pozbawiona roślinności powiększa się, a wyrwa w zboczu staje się coraz głębsza. Te piaszczyste góry przesuwają się nawet do 10 m w ciągu roku. Piasek przenoszony na sąsiednie wydmy szare powoduje zagładę istniejącej tam roślinności. W najbliższym sąsiedztwie częstym zjawiskiem jest zamierający las zasypywany przez wydmy, pod naporem których giną wszystkie drzewa. Po latach, gdy wydma przesunie się odsłania jedynie martwe zbutwiałe pnie drzew.
Na terenie Słowińskiego Parku Narodowego występuje wiele siedlisk oraz duża różnorodność flory i zbiorowisk roślinnych. Pod względem bogactwa flory plasuje się wśród najbogatszych parków w Polsce. Flora naczyniowa liczy tam około 830 gatunków, z czego aż 30 % stanowią rośliny rzadkie, występujące na tym terenie zaledwie na kilku stanowiskach. Do najrzadszych należą lipiennik Loesela (Liparis loeselii), kruszczyk błotny (Epipactis palustris), goździk piaskowy (Dianthus arenarius), pomocnik baldaszkowy (Chimpaphila umbellata). Ekstremalnie trudne warunki do osiedlania się roślinności panują na plaży. Przy większej fali na brzeg wyrzucane są jedynie glony morskie, wśród nich morszczyn pęcherzykowaty (Fucus vesiculosus) lub krasnorosty – widlik (Furcellaria) i rozróżka (Ceramium). Na granicy plaży z wydmą przednią, gdzie nie dochodzą już fale morskie rozwija się zbiorowisko z honkenią piaskową (Honckenya peploides). Korzystniejsze warunki do osiedlania się roślin panują na wydmie białej, gdzie rosną trawy o długich, głęboko sięgających rozłogach jak piaskownica zwyczajna (Ammophila arenaria), wydmuchrzyca piaskowa (Elymus arenarius) i kostrzewa piaskowa (Festuca arenaria). Rzadziej występują tam mikołajek nadmorski (Eryngium maritimum) i lnica wonna (Linaria odora). Z biegiem czasu, gdy luźny piasek powstrzymany zostaje przez rośliny rozłogowe tworzy się cienka warstwa humusowa, a pokrywa roślinna przybiera powoli postać luźnej murawy o stosunkowo bogatym składzie florystycznym.
Występują wówczas trawy o niskim wzroście: kostrzewa czerwona w odmianie piaskowej (Festuca rubra var. arenaria), szczotlicha siwa (Corynephorus canescens), mietlica rozłogowa (Agrostis stolonifera), turzyca piaskowa (Carex arenaria), fiołek trójbarwny (Viola tricolor var. maritima) oraz kruszczyk rdzawoczerwony (Epipactis atropurpurea). W kolejnym etapie wydma opanowana zostaje przez gatunki leśne. Pierwszą tego oznaką jest pojawienie się bażyny czarnej (Empetrum nigrum), wrzosu (Calluna vulgaris) i wierzby piaskowej (Salix arenaria). Podstawowym gatunkiem lasotwórczym Słowińskiego Parku Narodowego jest sosna, natomiast najważniejszym zespołem leśnym nadmorski bór bażynowy związany z klimatem morskim i z piaszczystymi glebami głównie pochodzenia wydmowego. Nieznaczną domieszkę stanowi tam brzoza brodawkowata (Betula verrucosa), a w słabo wykształconym podszycie występuje jarzębina (Sorbus aucuparia), jałowiec pospolity (Juniperus communis) i dąb szypułkowy (Quercus robur). W runie natomiast dominuje bażyna czarna, wrzos, tomka wonna (Anthoxanthum odoratum), śmiałek pogięty (Deschampsia flexuosa) oraz kosmatka licznokwiatowa (Luzula multiflora).
Wilgotny i łagodny klimat sprzyja pojawianiu się roślin mających centrum swego występowania na obszarach sąsiadujących z wybrzeżem Atlantyku. Najbardziej rozpowszechnionym tam gatunkiem atlantyckim jest wrzosiec bagienny (Erica tetralix). Obecność siedlisk chłodnych i podmokłych torfowisk umożliwia występowanie niektórych gatunków o zasięgu północnym, np. malina moroszka (Rubus chamaemorus), zimoziół północny (Linnaea borealis). Na obszarze Słowińskiego Parku Narodowego nie spotyka się natomiast południowych gatunków ciepłolubnych i wschodnich – subkontynentalnych.
Spośród występującej tam fauny najlepiej zbadaną grupą są ptaki, których stwierdzono na tym terenie 255 gatunków. Bogactwo to wynika głównie z obecności dwóch dużych jezior oraz położenia parku w strefie wybrzeża. Podobnie jak w świecie roślin występują tam też gatunki atlantyckie, np. pajęczak zaleszczotek (Dactylochelifer latreillei septentrionalis), ryjkowiec (Philopedon plagiatus). Najuboższa fauna występuje na plaży. Spośród lęgowej awifauny bytują tam: pliszka siwa (Motacilla alba), sieweczka obrożna (Charadrius hiaticula) i rybitwa białoczelna (Sterna albifrons). Ponadto na terenie parku spotkać można gronostaje (Mustela erminea), lisy (Vulpes vulpes) i jenoty (Nyctereutes procyonides), a przy wyjątkowo dużym szczęściu również fokę szarą (Halichoerus grypus), której pojedyncze osobniki odpoczywają niekiedy na plaży.
Na terenie Słowińskiego Parku Narodowego wydzielono 15 rezerwatów ścisłych. Jest to drugi po Tatrzańskim park narodowy o tak dużym areale ochrony ścisłej. Wyróżnia się tam rezerwaty leśne, florystyczne, faunistyczne, torfowiskowe, krajobrazowe i przyrody nieożywionej. Dnia 17 lutego 1977 roku, jako dowód uznania wybitnych walorów przyrodniczych parku uznano go za składnik ogólnoświatowej sieci rezerwatów biosfery UNESCO.
Fot. werner22brigitte
