Warmia i mazury
Miejsca

Gospodarka leśna na Warmii i Mazurach

Konstanty Ildefons Gałczyński w swoich „Kronikach Olsztyńskich” pisał „Starym borom nowe damy imię, nowe ptaki znajdziemy i wody, posłuchajmy, jak bije olbrzymie, zielone serce przyrody.(…)”

Lasy 19 proc. są, obok licznych wód jezior rzek i rzeczek, jednym z najbardziej charakterystycznych elementów województwa warmińskomazurskiego. O ile w 1945 r. lasy zajmowały tylko powierzchni województwa, o tyle obecnie zajmują już około 30 proc. całego regionu. W lasach mazurskich dominuje sosna, która łącznie z modrzewiem zajmuje prawie 64 proc. powierzchni leśnej, brzoza zajmuje 9.5 proc., świerk 8 proc., dąb, klon. wiąz, jesion zajmują 7 proc. powierzchni, olcha 6 proc., buk 3 proc., a grab, wierzba, osika i topola po 1 proc. Większość to lasy państwowe, jedynie 5 proc. zajmują lasy prywatne i gminne. Gospodarką leśną na terenie regionu zajmują się nadleśnictwa. Jedynie niewielką ich częścią zawiaduje Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa. W lasach niepaństwowych nadzór nad gospodarką sprawują starostowie powiatów lub, w ich imieniu, nadleśniczowie lasów państwowych.

Na terenie województwa warmińskomazurskiego są następujące nadleśnictwa: Gołdap, Olecko, Ełk, Czerwony Bór, Borki, Giżycko, Drygały, Pisz, Maskulińskie, Srokowo, Bartoszyce, Górowo Iławieckie, Zaporowo, Strzałowo, Mrągowo, Wipsowo, Orneta, Młynary, Spychowo, Korpele, Olsztyn, Kudypy, Dobrocin, Szczytno, Jedwabno, Nowe Rumaki, Jagiełek, Stare Jabłonki, Miłomłyn, Susz, Wielbark, Nidzica, Olsztynek, Iława, Dwukoły, Lidzbark, Elbląg oraz częściowo Brodnica i Jamy.
Z lasów woj. warmińskomazurskiego ponad połowa drewna pochodzi z drzew 3040letnich. Wynika to z działalności pielęgnacyjnej lasu oraz z faktu, że 30 proc. lasów województwa powstało po II wojnie światowej na gruntach porolnych. Opinie o zmniejszeniu się powierzchni leśnej nie są prawdziwe, nasze lasy stale zwiększają swój areał, nie jest też prawdą, że nasze lasy są bardzo młode. Przeciętny wiek lasów województwa to 57 lat. 
Dla leśników najważniejszym zadaniem jest stałe powiększanie powierzchni lasów. Chodzi o to, by w roku 2020 stan lesistości przekroczył 33 proc. powierzchni. Dbanie o czystość w lasach przez tysiące turystów odwiedzających Warmię i Mazury jest jednym z najpoważniejszych zadań proekologicznych. Wiadomo, że zarówno największym przyjacielem lasu, jak i największym jego wrogiem jest człowiek. Dlatego edukacja ekologiczna jest jednym z ważniejszych zadań samorządów lokalnych, szkół, organizacji społecznych i turystycznych. 

Nadleśnictwo Miłomłyn 

Nadleśnictwo obejmuje 19 221 ha terenów leśnych, jego a lasy stanowią zasadniczą część dawnej Puszczy Taborskiej, gdzie znajduje się rezerwat „Sosny taborskiej”. Rezerwat ten zajmuje powierzchnię 95,3 ha i został utworzony w 1957 roku. Jego numer ewidencyjny wg mapy to 5, jest położony na terenie gminy Łukta. 
Drzewostany na terenie Nadleśnictwa Miłomłyn słyną z wysokiej jakości drewna sosnowego. Ponadto dominujący udział stanowią: buk. dąb, brzoza i olcha. Odnawianie tych drzewostanów odbywa się w różny sposób w zależności od siedliska i udziału gatunkowego. W sposób najbardziej zbliżony do naturalnego odnawiane są drzewostany bukowe. W dojrzałych, ponadstuletnich drzewostanach, co 57 lat występuje obfity siew nasion. Jest on wykorzystywany przez leśników do uzyskania, w wyniku samosiewu, odnowień naturalnych. 
Leśnicy na powierzchni 1 ha lasu sadzą 1012 tys. sadzonek sosny, 58 tys. sadzonek dębu i olszy. Po 100l40 latach na takim hektarze zostaje jedynie 300 dojrzałych, gotowych do wycięcia drzew.

Turysto pamiętaj! 

Piękno lasów Nadleśnictwa Miłomłyn, bogactwo flory i fauny oraz malownicze położenie, przyciągają każdego roku rzesze turystów. Wiadomo, że główną atrakcją turystyczną jest unikalny w Europie, a być może i na świecie Kanał OstródzkoElbląski, którego część przebiega przez lasy nadleśnictwa. Zlokalizowane są na tym terenie dwie śluzy oraz węzeł wodny. Śluzy to: Zielona i Miłomłyn pierwsza spiętrza wody kanału o 1,4 m, a druga o 2,8 m. Po przekroczeniu drugiej śluzy statki wpływają na węzeł wodny w Miłomłynie, skąd można płynąć w lewo do Iławy i w prawo do Elbląga. Tu w 2000 r. na pamiątkę, że na kanałach pływał (1959, 1960 ze studentami) obecny papież Jan Paweł II, odsłonięto tablicę pamiątkową. 
Płynąc statkiem lub żeglując żaglówką, czy też płynąc kajakiem, można podziwiać z wód kanału krajobrazy oraz bogactwo roślinności, a od czasu do czasu ukazują się zwierzęta, których w lasach i na rozległych łąkach jest sporo. 

Ponadto lasy nadleśnictwa stanowią swego rodzaju raj dla zbieraczy runa leśnego, w tym głównie dla grzybiarzy. Zaś miłośnicy piękna mazurskiej przyrody mogą podziwiać szybujące nad kompleksami leśnymi orły bieliki, rybołowy, bociany białe i czarne, czaple siwe, a głównie łabędzia niemego, który majestatycznie pływa po wodach licznych jezior, przez które prowadzi kanał. 

W ostępach leśnych łatwo zaobserwować jelenie, sarny, dziki, lisy i borsuki. Na terenie lasów wytyczono trzy pola namiotowe w miejscowościach: Tarda, Szeląg i Makuszewo koło Taboria. 
Dla myśliwych tereny Nadleśnictwa Miłomłyn są bogatym obszarem łownym. Do rekordowych trofeów myśliwskich tego terenu należą m.in. wieniec jelenia o wadze 10,69 kg (1988 r.) i szable dzika o długości 22 cm (1995 r.). 

Nadleśnictwo Stare Jabłonki 

Nadleśnictwo obejmuje 17750 ha powierzchni i obejmuje znaczną część dawnej Puszczy LiwskoJabłoneckiej. w tym poważną część lasów taborskich łącznie z rezerwatem „Sosny taborskiej”. Sosna taborska tworzy najczęściej drzewostany dwupiętrowe głównie z bukiem. dębem i świerkiem w drugim piętrze. Najbardziej wartościowe drzewostany zajmują żyzne siedliska, a więc las mieszany świeży i las świeży. Wiek najstarszych drzewostanów sięga 240 lat, a są one położone w rezerwacie „Sosny taborskiej” w Nadleśnictwie Miłomłyn. Najstarszą sosną jest pomnik przyrody w oddziale 210 b obrębu Stare Jabłonki. Sosna ta ma już 290 lat. Obwód jej pnia na wysokości 1,3 m wynosi 340 cm, a wysokość 36 metrów.
Jak pisze Henryk Dziekoński, najstarsze drzewostany sosnowe w rezerwacie powstały w przybliżeniu w 1750 roku. Za czasów pruskich w 1775 r. została wydana ustawa leśna, w której zawarte były wskazania co do pomiaru. urządzania i zabiegów hodowlanych w lasach. Ta ustawa przewidywała podział lasu na kwatery stopniowo eksploatowane i wprowadzała sztuczne odnowienia lasu. Zapewne ustawa została opracowana na podstawie kilkudziesięcioletnich obserwacji i doświadczeń leśników. Dzieło E. W. Marona (który był w Prusach radcą leśnym) pt. „Nauka leśnictwa” zostało wydane w 1843 roku w tłumaczeniu na język polski. Zaskakiwało nowoczesnością rozwiązań w zakresie gospodarki leśnej, zapewne i współcześnie rozwiązania te mogłyby być stosowane. Tak oto doszło do podziału lasu na „ostępy” (oddziały), klasy wieku, rębnie, odnawianie lasu (nasiennictwo i odnawianie zrębów, pielęgnowanie lasu (pielęgnowanie młodych drzewostanów, drzewostanów „żerdziowych”) oraz wiele innych czynności, które leśnicy wykonują w lasach dla podnoszenia ich kondycji. To jedynie dzięki odpowiednim metodom użytkowania, odnawiania i pielęgnowania udało się zachować lasy w dobrej kondycji.

Nadleśnictwo Olsztynek 

W obecnych granicach istnieje od 1 stycznia 1973 roku. Obejmuje 17 500 ha powierzchni. Powierzchnia jego rozciąga się na tereny pow.: olsztyńskiego, ostródzkiego, nid zickiego i działdowskiego oraz części iławskiego (gmina Lubawa). Na obszarze nadleśnictwa leży Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich oraz ścieżka przyrodnicza (2 km) przygotowana przez leśników. Park Krajobrazowy Wzgórz Dylewskich o pow. 7782 ha i otulinie o pow. 14 525 ha jest położony na terenach gmin: Ostróda, Lubawa, Grunwald, Dąbrówno. Lasy zajmują w nim powierzchnię 4661 ha. Obszar parku i otuliny leży w dorzeczu górnej rzeki Drwęcy. Na jego obszarze leżą Wzgórza Dylewskie z najwyższą kulminacją „Górą Dylewską” (312 m n.p.m.), która stanowi najwyższe wzniesienie w Polsce północnowschodniej. Zaledwie o kilka metrów niżej leży Góra Bukowa (306 m n.p.m.). oraz najwyżej położone na Mazurach jezioro Francuskie (Sauk 247,7 m n.p.m.), które jest rezerwatem przyrody (o pow. 14,8 ha, utworzonym w 1963 r.), ponadto znajduje się tu rezerwat „Dylewo” (rezerwat buka, pow. 9,5 ha, utworzony w 1970 r.) i rezerwat „Rzeka Drwęca” (1888 r., 27 ha, rezerwat wodny). Poza tymi atrakcjami i ścieżką przyrodniczą w parku jest 17 pomników przyrody. 
Rocznie Nadleśnictwo Olsztynek pozyskuje około 60 tys. metrów sześc. drewna, głównie sosnowego i bukowego, pochodzącego w około 60 proc. z cięć pielęgnacyjnych. Użytkowanie lasów w nadleśnictwie jest prowadzone podobnie jak w pozostałych nadleśnictwach w lasach państwowych. 
Najcenniejszy drzewostan to świerk w Obrębie Grunwald, gdzie 110letnie świerki osiągają 40 metrów wysokości i 60 cm średnicy. Nadleśnictwo rocznie zalesia około 70 ha. 

F. DariuszSankowski

Ilona to autorka i ekolog, absolwentka studiów z dziedziny ochrony środowiska. Jako wegetarianka z pasją do roślin, w szczególności do swojej kolekcji monster, i kundelkiem Waflem u boku, Ilona pisze inspirujące i naukowo poparte artykuły. Jej teksty oferują praktyczne rady i spostrzeżenia na temat zrównoważonego życia i wpływu na środowisko. 🌱🐾