Do członków Zarządu Okręgu Ligi Ochrony Przyrody w Słupsku dotarły sygnały o zamiarach likwidacji gawronów gniazdujących w miastach regionu. Na pierwszy plan opozycjoniści wysuwają hałaśliwość ptaków, zanieczyszczanie terenu, utrudnienia w korzystaniu z terenów zieleni. W związku z tym, iż działania administracji samorządowej w zakresie rozwiązywania „problemu gawronów”, czasem przy użyciu radykalnych środków pojawiają się w różnych rejonach kraju (np. Pelc 1996) chciałbym się podzielić uwagami na temat prawnej ochrony tego gatunku. Celem wystąpienia jest podanie dla miłośników przyrody z miejscowości, gdzie ptaki te gniazdują, argumentów prawnych do reakcji na działania osób i instytucji, którym „czarne ptaszyska” przeszkadzają.
Na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z 26 września 2001 r. w sprawie określenia listy gatunków zwierząt rodzimych dziko występujących objętych ochroną gatunkową ścisłą i częściową oraz zakazów dla danych gatunków i odstępstw od tych zakazów (Dz. U. Nr 130, poz. 1456) gawron podlega ochronie gatunkowej ścisłej. W stosunku do zwierząt objętych tą formą ochrony zgodnie z art. 27b ust.1 ustawy z 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (tekst jednolity Dz. U. z 2001 r. Nr 99, poz. 1079 z późn. zm.) zabrania się:
1) umyślnego zabijania, okaleczania, chwytania, pozyskiwania, przetrzymywania, a także posiadania żywych, martwych, w całości lub ich części,
2) płoszenia, niepokojenia, fotografowania, filmowania, obserwacji z odległości powodującej zaniepokojenie zwierząt, w tym w czasie snu zimowego lub w okresie rozrodu i wychowu młodych, bez zezwolenia wojewody,
3) umyślnego niszczenia ich siedlisk,
4) preparowania martwych, w tym znalezionych, zwierząt lub ich części, bez zezwolenia wojewody,
5) przetrzymywania spreparowanych zwierząt lub ich części, bez zezwolenia wojewody,
6) umyślnego niszczenia ich gniazd, tarlisk, nor, legowisk, żeremi oraz jaj, ikry, postaci młodocianych i form rozwojowych,
7) wybierania, posiadania i przetrzymywania jaj oraz wydmuszek,
8) przemieszczania z miejsc regularnego przebywania na inne miejsca, w tym także urodzonych i hodowanych w niewoli, na stanowiska naturalne,
9) zbywania, nabywania, oferowania do sprzedaży, wymiany, darowizny, a także wwożenia i wywożenia poza granice państwa żywych, martwych, spreparowanych w całości albo ich części oraz produktów pochodnych,
10) niszczenia mrowisk w lasach.
Jak wynika z powyższych przepisów prowadzenie wszelkich działań w stosunku do gniazd gawronów jest w okresie lęgów zabronione. Nie można, co należy podkreślić, usuwać gniazd, zabijać, płoszyć i niepokoić dorosłych ptaków czy niszczyć ich lęgów.
Sankcje w stosunku do osób i instytucji nie respektujących powyższych zakazów przewidziano w art. 181 Ą 3. Kodeksu Karnego (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.), zgodnie z którym karze określonej w Ą 2 podlega także ten, kto niezależnie od miejsca czynu niszczy albo uszkadza rośliny lub zwierzęta pozostające pod ochroną gatunkową powodując istotną szkodę. Paragraf 2 kodeksu brzmi następująco: kto, wbrew przepisom obowiązującym na terenie objętym ochroną, niszczy albo uszkadza rośliny lub zwierzęta powodując istotną szkodę, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Jednocześnie ustawodawca przewidział wyjątkowe sytuacje wprowadzając odstępstwa od zakazów dla gatunków objętych ścisłą ochroną w art.27b ust. 2. ustawy o brzmieniu: zakazy, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą:
1) usuwania w okresie od dnia 1 września do końca lutego gniazd ze skrzynek lęgowych dla ptaków,
2) usuwania od dnia 1 września do końca lutego gniazd ptasich z budynków, obiektów inżynieryjnych i terenów zieleni, jeżeli wymagają tego względy bezpieczeństwa lub sanitarne,
3) filmowania, fotografowania zwierząt w obrębie zabudowań i w miejscach ogólnodostępnych,
4) chwytania na terenach zabudowanych, przez uprawnione podmioty, zabłąkanych zwierząt i przemieszczania ich do miejsc regularnego przebywania,
5) chwytania zwierząt rannych i osłabionych, w celu udzielenia im pomocy weterynaryjnej i przemieszczenia do ośrodka rehabilitacji,
6) wykonywania czynności związanych z prowadzeniem racjonalnej gospodarki człowieka, a w szczególności rolnej, leśnej lub rybackiej.
Jak wynika z zapisów ustawowych działania w stosunku do gawronów mogą dotyczyć np. usuwania gniazd w okresie polęgowym, tj. od 1 września do końca lutego, o ile przemawiają za tym względy bezpieczeństwa lub sanitarne. Działania podejmowane w innym czasie są zabronione i podlegają sankcjom karnym.
Fot. frolicsomepl
