Szablodziób jest ptakiem słonych jezior i płytkich zatok morskich. Wybrzeża tych zbiorników stanowią dla szablodzioba źródło pokarmu, głównie drobnych bezkręgowców. Rejonami występowania tych ptaków są m.in. wybrzeża zachodniego Bałtyku i Morza Północnego. Wokół słodkowodnych zbiorników wodnych śródlądzia spotyka się te ptaki rzadko.
Marcin Karetta (wpis archiwalny z 2004r.)
Rzęsisty deszcz nie zachęca do spacerów. Pokusa jest jednak zbyt duża! Zakładam więc czym prędzej przeciwdeszczową kurtkę i gumowe ogrodniczki, i wyruszam w kilkukilometrową trasę wiodącą przez odsłonięte dno Zbiornika Goczałkowickiego. Niestety, znaczna jego część zdążyła już zarosnąć dorodnymi rdestami. Te bardziej wyrośnięte osiągnęły już grubo ponad metr wysokości. Przedzieram się przez mokrą gęstwinę i mam wrażenie, że deszcz pada nie tylko z góry, ale też z boku i, co najbardziej zaskakujące, z dołu. Po kilkunastu minutach marszu przestaję przejmować się wszechogarniającą wilgocią.
Powoli odchodzę i tu niespodzianka! Z zupełnie innego kierunku nadlatują dwa szablodzioby. Ich głosy i zachowanie jest dokładnie takie samo jak poprzednika. Są mocno zaniepokojone, a więc postaram się możliwie najbardziej skrócić mój pobyt w tych okolicach, okazuje się jednak, że do wyspy muszę dotrzeć wpław, bo ta, która mnie interesuje oddzielona jest zbyt głębokim kanałem i nie można go przejść nawet w wysokich butach. Wyspa – jak się okazuje – zbudowana jest z betonowych resztek wyburzonego niegdyś domostwa. Wśród rozrzuconych fragmentów czerwonych cegieł z łatwością dostrzegam skąpo wysłane gniazdo dzisiejszego bohatera. W płytkim dołku, niedaleko brzegu wyspy leżą sobie cztery brązowawe jaja. Szybko penetruję całą wyspę i stwierdzam, że szablodziób jest jej jedynym lokatorem, w jednym tylko miejscu znalazłem niedokończone gniazdo meszki. W chwilę później znów pokonuje wpław kanał i spiesznie opuszczam rewir szablodziobów.
Po kilkominutowym marszu, z dużej odległości przez szkła lornetki przyglądam się wyspie; nie słychać już odgłosów zaniepokojonych ptaków, jeden z szablodziobów żeruje wzdłuż linii brzegowej, a ciut powyżej dostrzegam siedzącego już na gnieździe drugiego ptaka. Uspokojony ruszam w dalszą drogę.
Po rozmowie ze znajomymi ornitologami okazało się, ze odkryłem drugie gniazdo tego ptaka nad Zbiornikiem Goczałkowickim. Dwa dni wcześniej pierwsze z nich odkryto na odległej wyspie, gdzie sąsiadowało z lęgami rybitw i mew. Było w nim już wyklute jedno pisklę i trzy jaja. Najważniejsza jest jednak informacja, że to dopiero trzeci, stwierdzony na przestrzeni ok. 200 lat badań fakt gniazdowania tego ptaka w Polsce! Prawdziwa ornitologiczna sensacja! Przez wiele dziesiątków lat ptak ten był jedynie sporadycznie zalatującym gatunkiem. Dopiero w latach 80. ub. stulecia nastąpił wzrost liczby obserwacji. Częstsze zalatywanie zaowocowało już w latach 90. dwoma przypadkami lęgów: nad Narwią w miejscowości Wizna i w Policach k. Szczecina.
Goczałkowickie szablodzioby zaskoczył nagły przybór wody i jeden lęg został całkowicie zniszczony. Na szczęście z drugiego gniazda ptaki zdołały przedostać się na ląd. Cała rodzinka jeszcze przez ponad dwa miesiące przebywała nad śląskim morzem. Bywało, że cała szóstka przeczesywała powierzchnię dna w poszukiwaniu drobnych mięczaków, owadów czy też nasion roślin. Ptaki te zanurzone w wodzie dzioby prowadziły poziomo. Zamaszystymi ruchami, z boku na bok zataczały wyraźne półkola. Późnym latem szablodzioby opuściły Zbiornik Goczałkowicki, udając się zapewne na nieodległe europejskie zimowiska. Miejmy nadzieję, że jeszcze do nas powrócą.
Foto: Autorstwa Jutta234 – Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=10384792
