Czerwończyk
Zwierzęta

Czerwończyki

Uwzględniając nazwę łacińską, rodzinę modraszków (Lycaenidae) należałoby właściwie przemianować na czerwończyki, gdyż rodzaj Lycaena odnosi się właśnie do tej grupy. W Polsce występuje 7 gatunków, wszystkie są niedużymi motylami, a rozpiętość skrzydeł największego z nich czerwończyka nieparka (L. dispar) nie przekracza 4 cm. Cechuje je wyraźny dymorfizm płciowy, samce są zwykle efektowniej ubarwione, a jedynie u czerwończyka żarka (L. phlaeas) odróżnienie płci może być problemem. Czerwończyk dukacik (L. virgaureae), zamgleniec (L. alciphron) i płomieniec (L. hippothoe) pojawiają się tylko w jednym pokoleniu.

Pozostałe gatunki wytwarzają w ciągu roku dwie lub trzy generacje. Najczęściej spotykanymi czerwończykami są żarek i uroczek (L. tityrus) Zielone gąsienice żerują przeważnie na szczawiach, a w przypadku dwóch gatunków również na rdestach. Najbardziej wybredne są larwy czerwończyka fioletka (L. helle), będące monofagami związanymi z jedną tylko rośliną żywicielską – rdestem wężownikiem.

Najbardziej znanym czerwończykiem jest niewątpliwie nieparek, spotykany na torfowiskach niskich, wilgotnych łąkach i skrajach lasów łęgowych. W wielu krajach Europy Zachodniej jest gatunkiem zagrożonym. Z terenu Wielkiej Brytanii zniknął już w 1850, co stanowi pierwszy udokumentowany przykład wyginięcia jakiegoś motyla w skali kraju. Wiele prób reintrodukcji doprowadziło jednak 100 lat później do odtworzenia jednej populacji w Anglii.

Zagrożenie gatunku w zachodniej części kontynentu sprawiło, że znalazł się on w załącznikach Konwencji Berneńskiej oraz Dyrektywy Habitatowej. Późniejsza analiza danych o występowaniu gatunku we wschodniej Europie wykazała, że sytuacja jest lepsza niż przypuszczano. W Polsce występuje na obszarze całego kraju i nie jest zagrożony wyginięciem, ale mimo to znalazł się na liście gatunków chronionych. Można to tłumaczyć dostosowywaniem prawa do standardów unijnych.

Drugim chronionym w Polsce czerwończykiem jest fioletek. W jego wypadku objęcie opieką prawa nie budzi wątpliwości. Nieliczne populacje występujące na nizinach są rozproszone i przeważnie izolowane od siebie, a stanowiska mają często niewielką powierzchnię. W Polsce nie obserwuje się zanikania gatunku. W Czechach, na Słowacji, Węgrzech i na Łotwie fioletek wymarł już całkowicie. W przyszłości Polska może się okazać ostoją czerwończyka w Europie.

Liczna populacja fioletka została znaleziona w Mazowiecki Parku Krajobrazowym na torfowisku o wdzięcznej nazwie „Całowanie”. Zarówno w przypadku nieparka jak i fioletka największymi zagrożeniami są melioracje, intensyfikacja rolnictwa, a także zmiany sukcesyjne na terenach gdzie zaniechano tradycyjnych, ekstensywnych form użytkowania łąk.

Ilona to autorka i ekolog, absolwentka studiów z dziedziny ochrony środowiska. Jako wegetarianka z pasją do roślin, w szczególności do swojej kolekcji monster, i kundelkiem Waflem u boku, Ilona pisze inspirujące i naukowo poparte artykuły. Jej teksty oferują praktyczne rady i spostrzeżenia na temat zrównoważonego życia i wpływu na środowisko. 🌱🐾