Zimą, gdy śnieg przykrywa ziemię, a temperatury spadają poniżej zera, wiele ptaków pozostających w Polsce staje przed trudnym zadaniem – zdobyciem pożywienia. Niektóre gatunki migrują do cieplejszych krajów, ale wiele z nich zostaje i szuka pokarmu blisko ludzkich siedzib. Właśnie wtedy warto włączyć się do pomocy, dokarmiając ptaki w sposób mądry i odpowiedzialny. W tym artykule przedstawiamy najczęściej spotykane gatunki ptaków zimujących w Polsce oraz konkretne wskazówki, czym je dokarmiać.
Ptaki, które możemy spotkać przy karmniku zimą
Nie wszystkie ptaki odlatują na zimę. Wiele z nich to tzw. rezydenci – zostają w Polsce przez cały rok i doskonale radzą sobie z trudnymi warunkami, o ile mają dostęp do jedzenia. Inne przylatują do nas z północnej Europy – bo u nas zima jest dla nich… łagodniejsza. Wśród najczęściej spotykanych zimą gatunków są:
- Sikory – bogatka, modra, uboga, czarnogłówka
- Wróble i mazurki
- Dzwoniec
- Gil
- Kos
- Drozd śpiewak
- Kowalik
- Sójka
- Sierpówka (gołąb turecki)
- Krukowate – np. gawrony, kawki, sroki
- Dzięcioły – szczególnie duży i zielony
Każdy z tych gatunków ma swoje preferencje żywieniowe, dlatego warto dopasować pokarm w karmniku do potencjalnych gości.
Poniżej prezentujemy praktyczną tabelę z przykładami popularnych ptaków i pokarmów, które są dla nich bezpieczne i wartościowe zimą:
| Gatunek ptaka | Czym dokarmiać zimą |
|---|---|
| Sikorka bogatka, modra | Surowa niesolona słonina, ziarna słonecznika, kule tłuszczowe, niesolone orzechy |
| Wróbel, mazurek | Ziarna zbóż (proso, owies), słonecznik, mieszanki dla ptaków |
| Dzwoniec | Słonecznik czarny, proso, kanar, ziarna rzepaku |
| Gil | Słonecznik, jabłka, jarzębina, owies |
| Kos | Rodzynki niesiarkowane, jabłka, pokrojona gruszka, gotowana marchewka |
| Drozd śpiewak | Owoce leśne, suszona jarzębina, gotowane warzywa |
| Kowalik | Słonecznik, niesolone orzechy, kule tłuszczowe |
| Sójka | Orzechy laskowe i włoskie, nasiona kukurydzy, żołędzie |
| Sierpówka, gołębie | Pszenica, kukurydza, drobne ziarna (unikać karmienia w karmniku dla mniejszych ptaków) |
| Dzięcioł duży | Słonina niesolona, kule tłuszczowe, orzechy, słonecznik |
A teraz poznajmy bliżej najczęstszych gości karmników i ich ulubione przysmaki
Sikorka bogatka
To najczęstszy gość przy karmnikach – łatwo ją rozpoznać po żółtym brzuszku i czarnej „krawacie” biegnącej przez pierś, a także po białych plamkach na policzkach. Jest bardzo zwinna i ruchliwa. Uwielbia słonecznik (szczególnie czarny), kule tłuszczowe i surową, niesoloną słoninę. Zimą potrzebuje dużo energii, więc chętnie korzysta z wysokoenergetycznych pokarmów.
Sikorka modra (modraszka)
Nieco mniejsza od bogatki, ale bardziej kolorowa – z niebieską czapeczką i skrzydłami oraz żółtym brzuszkiem. Ma podobne preferencje pokarmowe jak bogatka – zjada ziarna, słoninę, a także kule tłuszczowe. Często przegania ją od jedzenia, ale modra potrafi się nieźle odnaleźć w karmnikowej hierarchii.
Wróbel i mazurek
Choć coraz rzadziej spotykane w miastach, wciąż pojawiają się zimą w ogrodach. Wróbel ma szare pióra i czarną plamę na gardle, mazurek – czekoladową czapeczkę i czarną plamkę na policzku. Najchętniej jedzą mieszanki zbóż, proso, płatki owsiane czy pszenicę. Nie są wybredne, ale nie lubią konkurencji ze strony większych ptaków.
Gil
To jeden z najładniejszych ptaków zimy – samiec ma intensywnie czerwony brzuszek, czarną głowę i szary grzbiet. Gil nie jest zbyt aktywny, porusza się spokojnie, często w parach lub małych grupach. Najchętniej sięga po ziarna słonecznika, drobne nasiona, a także po owoce – jabłka czy suszoną jarzębinę.
Dzwoniec
Zielono-żółty, z mocnym dziobem, idealnym do rozłupywania nasion. Często przebywa w grupach i potrafi zdominować karmnik, przepędzając inne gatunki. Uwielbia słonecznik, proso i mieszanki dla ptaków dzikich. Zimą jest dość odporny na mróz, ale przy niskich temperaturach chętnie korzysta z pomocy ludzi.
Kos
Choć większość kosów to ptaki wędrowne, coraz więcej z nich zimuje w miastach. Samiec jest czarny z żółtym dziobem, samica – brązowa. Kosa interesują głównie owoce: jabłka, rodzynki, pokrojone gruszki czy gotowane warzywa (np. marchewka). Nie przepada za ziarnem – warto wystawić dla niego oddzielne pożywienie na ziemi lub niskim podwyższeniu.
Drozd śpiewak
Mniej znany od kosa, ale również obecny zimą w cieplejszych rejonach Polski. Upierzenie ma brązowe z charakterystycznymi plamkami na piersi. Zjada podobne rzeczy jak kos – owoce, jarzębinę, rodzynki i gotowane warzywa. Rzadko podchodzi do karmnika, ale warto zostawić dla niego coś na ziemi.
Kowalik
Mało kto wie, że ten zwinny ptak potrafi chodzić głową w dół po pniu drzewa. Ma niebieskoszare plecy, rdzawy brzuszek i czarną przepaskę przez oczy. Kowalik lubi ziarna słonecznika, niesolone orzechy i kule tłuszczowe. Jest bardzo zręczny i samodzielny – często zabiera ziarna i ukrywa je w korze na później.
Sójka
Duża i bardzo wyrazista – brązowe upierzenie, niebieskie paski na skrzydłach i donośny głos. Choć kojarzy się z jesienią i zbieraniem żołędzi, zimą też chętnie odwiedza karmniki. Najbardziej lubi orzechy laskowe i włoskie, kawałki chleba (ale ich nie polecamy), ziarna kukurydzy i żołędzie. Może być hałaśliwa i płochliwa, ale warto ją obserwować – jest piękna i inteligentna.
Dzięcioł duży
Choć zwykle nie kojarzy się z karmnikiem, w zimie coraz częściej zagląda w poszukiwaniu łatwego źródła energii. Charakterystyczny czarno-biały ptak z czerwonym podbrzuszem. Chętnie zjada niesoloną słoninę, kule tłuszczowe i orzechy. Jest silny i potrafi odgonić inne ptaki od jedzenia.
Na co zwrócić uwagę przy wyborze pokarmu?
Nie tylko czym, ale jakim jedzeniem dokarmiamy ptaki, ma znaczenie. Pokarm musi być świeży, suchy i naturalny. Unikajmy resztek ze stołu – chleba, wędlin, słonych produktów czy smażonych potraw. Ptaki nie są przystosowane do ich trawienia, a sól może być dla nich wręcz toksyczna. Wybierając gotowe mieszanki lub kule tłuszczowe, upewnijmy się, że nie są one w plastikowych siatkach – ptaki mogą się w nie zaplątać. Więcej na temat najważniejszych zasad przeczytasz w artykule Zimowe dokarmianie ptaków – jak robić to mądrze?
Jak rozpoznać ptaki przy karmniku?
Rozpoznawanie gatunków to świetna okazja do nauki i obserwacji. Oto kilka prostych wskazówek:
- Sikorka bogatka – żółty brzuszek, czarna głowa, biała plama na policzku
- Gil – intensywnie czerwony brzuch u samca, szary grzbiet, czarna czapeczka
- Kos – czarny, z żółtym dziobem (samiec); brązowy (samica)
- Dzwoniec – zielono-żółty, z mocnym dziobem
- Sójka – duża, brązowa z niebieskim paskiem na skrzydle
Dla ułatwienia warto mieć pod ręką prosty przewodnik lub aplikację rozpoznającą ptaki po wyglądzie lub głosie.
Podsumowanie
Każdy ptasi gość ma inne potrzeby i upodobania, dlatego warto różnicować pokarm i obserwować, kto nas odwiedza. Czasem wystarczy kilka dni systematycznego dokarmiania, by przy karmniku pojawiły się gatunki, których wcześniej nie widzieliśmy. Pomagając ptakom zimą, nie tylko ratujemy je przed głodem, ale też mamy szansę na codzienny kontakt z dziką przyrodą – tuż za oknem.
ksai fot. aszak, aszak, manfredrichter, dobby_jona, Georg_Wietschorke, meganzopf, Gruendercoach, satynek, jggrz AndreyGrachev/pixabay
